უახლოეს წლებში აეროპორტებში ტრადიციული ქაღალდის პასპორტები შესაძლოა წარსულს ჩაბარდეს. მათ სახის ამომცნობი ტექნოლოგიები და სმარტფონები ჩაანაცვლებს, რომლებიც მსოფლიოს აეროპორტებში ეტაპობრივად ხდება ახალი სტანდარტი იდენტურობის გადამოწმებისთვის.
ახალი სისტემების ტესტირება უკვე აქტიურად მიმდინარეობს სხვადასხვა ქვეყანაში. ამრიგად, უპასპორტო მოგზაურობის საპილოტე პროექტები ხორციელდება ფინეთში, კანადაში, ნიდერლანდებში, არაბთა გაერთიანებულ საამიროებში, დიდ ბრიტანეთში, იტალიაში, აშშ-სა და ინდოეთში. როგორც TechSpot იუწყება, სინგაპურში მოქალაქეებს უკვე შეუძლიათ საზღვრის გადაკვეთა ფიზიკური პასპორტის გარეშე, ხოლო ტურისტებს ეს შესაძლებლობა მალე მიეცემათ.
ამ ტექნოლოგიის საფუძველს წარმოადგენს სამოქალაქო ავიაციის საერთაშორისო ორგანიზაციის (ICAO) მიერ შემუშავებული Digital Travel Credential (DTC) კონცეფცია. DTC მოიცავს ვირტუალურ ინფორმაციას, რომელიც ანალოგიურია თანამედროვე პასპორტების ჩიპებში შენახული ინფორმაციის მსგავსი ინფორმაციის მქონე ვირტუალურ ნაწილს და ფიზიკურ ნაწილს, რომელიც შეინახება მოგზაურის სმარტფონზე. ორივე განყოფილება დაკავშირებულია კრიპტოგრაფიული სერტიფიკატის გამოყენებით, რომელიც ადასტურებს მათ ავთენტურობას.
DTC-ის წინასწარმა ტესტირებამ იმედისმომცემი შედეგები აჩვენა. მაგალითად, ფინეთში, საპილოტე პროექტის ფარგლებში, პირადობის დადასტურებას მხოლოდ რვა წამი სჭირდება, ტექნიკურ დამუშავებას კი მხოლოდ ორი წამი.
თუმცა, მიუხედავად ამ იდეის ყველა სარგებლისა, როგორიცაა აეროპორტებში რიგების შემცირება, ციფრულ დოკუმენტებზე გადასვლა, სერიოზული გამოწვევები არსებობს კონფიდენციალურობასა და უსაფრთხოებასთან დაკავშირებით. ექსპერტები შეშფოთებას გამოხატავენ ტექნოლოგიის გამჭვირვალობის ნაკლებობასთან, ასევე მონაცემთა გაჟონვის რისკებთან და მოქალაქეებზე თვალთვალის შესაძლებლობის გამო.
სხვა საფრთხეები მოიცავს სისტემის ხარვეზებს, დუბლიკატურ თაღლითობას და შეცდომებს, რომლებიც იწვევს წვდომის უარყოფას. „ჩვენ არ ვიცით რამდენად უსაფრთხოა ეს სისტემები“, ამბობს უდბჰავ ტივარი, Mozilla-ს გლობალური პროდუქტის პოლიტიკის დირექტორი.
კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ასპექტია მონაცემთა მართვა. ადამ ცაო, ციფრული იდენტიფიკაციის პროექტის მენეჯერი Entrust-ში, ხაზს უსვამს, რომ გადამწყვეტია მონაცემთა ხელმისაწვდომობის შეზღუდვა მოკლევადიან პერიოდში მხოლოდ მინიმალური საჭირო ინფორმაციის მიწოდებით. თუმცა, როგორც სპეციალისტი აღიარებს, კონტროლის ამ დონის მიღწევა მნიშვნელოვან ძალისხმევას მოითხოვს.
აეროპორტებში ბიომეტრიული ტექნოლოგიების დანერგვა სხვადასხვა მოსაზრებას ბადებს. მაგალითად, ინდოეთში, Digi Yatra სახის ამოცნობის სისტემა, რომელიც მუშაობს 24 აეროპორტში, გააკრიტიკეს. ინდოეთი გეგმავს Digi Yatra-ს გამოყენების გაფართოებას უცხოელ მოქალაქეებზე 2025 წელს და მომავალში გაავრცელებს ტექნოლოგიას სასტუმროებსა და ძეგლებში, რაც კვლავ გამოიწვევს მონაცემთა კონფიდენციალურობასთან დაკავშირებით კითხვებს.
კითხვა, შეუძლია თუ არა ციფრულ სისტემებს მთლიანად ჩაანაცვლოს ტრადიციული პასპორტები, ღიად რჩება. ტექნოლოგიის სწრაფი განვითარების მიუხედავად, ციფრულ დოკუმენტებზე გადასვლა მოითხოვს მრავალი სამართლებრივი, ტექნიკური და ეთიკური გამოწვევის მოგვარებას.
