შანლიურფა რეგიონში ბოლო აღმოჩენების გამო გლობალურ ცენტრად იქცა და ისლამური თანამშრომლობის ორგანიზაციის ტურიზმის მინისტრთა მე-11 კონფერენციაზე “2023 წლის ტურისტულ ქალაქად” დასახელდა.
ისლამური თანამშრომლობის 57 წევრი ქვეყნის მხრიდან მისი “2023 ტურისტულ ქალაქად” დასახელების გამო შანლიურფა მრავალ უმასპინძლებს მრავალ ღონისძიებას, რომელიც აერთიანებს ისლამურ სამყაროს. მაგალითად, ესენია: საერთაშორისო ჰალალის გამოფენა, ისლამური სამყაროს მეცნიერთა სიმპოზიუმი, თათბირი სხვადასხვა სამოგზაურო წიგნის შესახებ და სხვ. შესაძლოა, შანლიურფაში მთელი წლის მანძილზე შიდა და უცხოელი ტურისტების რაოდენობა გაორმაგდეს, როგორც შეეფერება ტურისტულ ქალაქს.
შანლიურფა: ხიდი არქეოლოგიასა და რელიგიების ისტორიას შორის
შანლიურფა, როგორც ღია ცის ქვეშ არსებული მუზეუმი სამხრეთ-აღმოსავლეთ თურქეთში, გთავაზობთ არაჩვეულებრივ ისტორიულ, რელიგიურ და არქეოლოგიურ აღმოჩენებს. შანლიურფა, რომელიც თავისი 12 ათასწლიანი ისტორიით ატარებს სხვადასხვა რელიგიის, კულტურისა და ცივილიზაციის კვალს, ყურადღებას იპყრობს, როგორც „პირველთა და უძველესთა“ ქალაქი. მრავალი რელიგიის მიერ წმინდად მიჩნეული ქალაქი ასევე მასპინძლობს ისეთ მნიშვნელოვან ადგილებს, როგორიცაა ბალიკლიგოლი (თევზიანი ტბა) და აინ ზელიჰა. იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლი, მსოფლიოში უძველესი ცნობილი მონუმენტური ნაგებობა გოპეკლიტეპე და ნეოლითური პერიოდის “ტაშ ტეპელერის” რეგიონი შანლიურფაში მდებარეობს. ბოლოს, უნდა აღვნიშნოთ ისიც, რომ ერთ-ერთი აუცილებლად სანახავი ადგილია „ნელ ქალაქად“ წოდებული ჰალფეტი, რომელიც გამოირჩევა ჰარანის ისტორიული გუმბათოვანი სახლებითა და თავისი ბუნებრივი სილამაზით.
წარსულის კვალი და კაცობრიობის ისტორია გობეკლიტეპეში…
გოპეკლიტეპემ კაცობრიობა შეცვალა. მან არქეოლოგებს ცივილიზაციებისა და რელიგიების წარმოშობის შესახებ მოსაზრება შეუცვალა, სადაც ამბობდნენ, რომ მონადირე-შემგროვებელი საზოგადოებები ადრე უფრო ნაკლებგანვითარებულები იყვნენ , ვიდრე ახლა. T-ის ფორმის ობელისკები, რომლებიც რეგიონში მონუმენტური არქიტექტურის პირველი ნიმუშებს წარმოადგენს, აჩვენებს, რომ ნეოლითურ საზოგადოებებს ჰქონდათ თავიანთი სოციალური ორგანიზაცია , სადაც რწმენისა და რელიგიის გამო იკრიბებოდნენ. დიდი ფართობის მქონე “ქვის ბორცვები”, რომელიც შედგება 12 არქეოლოგიური ადგილისგან, აქვს გობეკლიტეპეს მსგავსი მახასიათებლები. იგი მიმდინარე არქეოლოგიური გათხრების შედეგად ნელ-ნელა ავლენს პრეისტორიული ცხოვრების უცნობი ასპექტებს. აღსანიშნავია ისიც, რომ შანლიურფა 2023 წლის სექტემბერში მსოფლიო ნეოლითურ კონგრესს უმასპინძლებს.
თურქეთის უდიდესი სამუზეუმო კომპლექსი შანლიურფაში
შანლიურფა ამავდროულად მუზეუმების ქალაქად ითვლება. თურქეთის უდიდესი სამუზეუმო კომპლექსი – “შანლიურფას არქეოლოგიის მუზეუმი” მასპინძლობს მსოფლიოს უდიდეს ნეოლითურ კონგრესს და ასახავს აქილევსისა და ამაზონების (ამორძალების) ცხოვრებას. ასევე”ალეპლიბაჰჩე” და “მოზაიკის მუზეუმი”, სადაც არის რომაული ვილების შესანიშნავი მოზაიკა, თავის მნახველებს ჰპირდება დროში მოგზაურობას. იგი თავის მნახველს საკუთარი დიდებული მოზაიკებით, სადაც მითოლოგიური პერსონაჟებია გამოსახული და რომელსაც ქრონოლოგიური კონცეფცია გააჩნია, წარუდგენს ხელოვნების ისტორიის ძირითად ელემენტებს.
სურვილები სრულდება ბალიკლიგოლში.. (თევზიანი ტბა)
ბალიკლიგოლი რელიგიური კუთხითაც ცნობილია. ის გარდა შანლიურფასთვის დამახასიათებელი უნიკალური სიმბოლიზმებისა, ასევე ცნობილია თავისი ბაზრებითაც. ლეგენდის თანახმად, აბრაამის (იბრაჰიმის) მეფე ნიმროდთან და წარმართებთან სასტიკი ბრძოლის შემდეგ, იგი ნიმროდმა კოცონზე დაწვა, თუმცა შემდგომ მოხდა სასწაული და ცეცხლი წმინდა ტბად, შეშა კი თევზად გადაიქცა. ამბობენ, რომ ბალიკლიგოლი სწორედ ეს ტბაა. მეფე ნიმროდის ასული ზელიჰა, რომელსაც სწამდა წინასწარმეტყველი აბრაამის, საკუთარ თავს აგდებს ცეცხლში და იგი ეცემა ბალიკლიგოლის ტბის გვერდით, სადაც იქმნება აინ ზელიჰა. უნდა აღვნიშნოთ ისიც, რომ ამჟამად, ვიზიტორები ტბის ირგვლივ, რომელიც კულტურული ტურიზმისა და სამი მონოთეისტური რელიგიის უმნიშვნელოვანეს ადგილს წარმოადგენს, ატარებენ სხვადასხვა რიტუალს, სადაც შედის ჩაფიქრებული სურვილების ასრულება და თევზების გამოკვება.
“დაკარგულმა” ქალაქმა ჰალფეთიმ საკუთარი მნახველები მოხიბლა
ჰალფეტი მნახველს ხიბლავს თავისი უნიკალური ხედებით. იგი Cittaslow-ის საერთაშორისო საკოორდინაციო კომიტეტის მხრიდან 2013 წელს “ნელი ქალაქის” ქსელში შევიდა. ჰალფეტში ნავით მოგზაურობისას დასახლებები და გაზიანთეპის საზღვარზე არსებული კლდეში ნაკვეთი „რუმკალეს ციხე“ ჩანს. ასევე აღნიშნული ქალაქი ითვლება შავი ვარდის სამშობლოდ, რომელსაც უნიკალური ფერი და სურნელი გააჩნია. მსოფლიოში “კუმბეტის” სახლებით ცნობილი უძველესი უნივერსიტეტი ჰარაანში მდებარეობს. აქ შანლიურფას ნაყოფიერი ჰარანის დაბლობი, მსოფლიოში პირველი უნივერსიტეტი და ანადოლუს ერთ-ერთი უძველესი მეჩეთი და ძაბრის ფორმის გუმბათოვანი სახლები მდებარეობს.
ჰარანის დიდი მეჩეთი (744–750) არის უძველესი, რომელიც აშენებულია ანადოლუში და იგი წარმოადგენს ისლამური არქიტექტურის ნაწილს. ეს გუმბათოვანი სახლები, რომლებიც მზადდება ტერაკოტას ვარდის ზეთის, ჩალისა და კვერცხის ცილის შერევით მიღებული ნაღმტყორცნებით, ზაფხულში თავისი არქიტექტურის გამო სიგრილეს, ზამთარში კი სითბოს ინარჩუნებს. ასევე აღსანიშნავია ჰარანის არქეოლოგიური ადგილი, სადაც XII საუკუნის მედრესეს ნაშთებია განთავსებული. ჰარანის მედრესე (სასწავლებელი) ყურადღებას იპყრობს, როგორც მსოფლიოში ცნობილი უძველესი უნივერსიტეტი.
მცდელობის გარეშე შანლიურფადან არ წახვიდეთ..
შანლიურფას სამზარეულო ეფუძნება უძველეს რეცეპტებს. ადგილობრივი წითელი წიწაკით მომზადებული ლაჰმაჯუნი და ქაბაბი, ასევე მუქი მირა (მწარე) ყავა ადგილობრივ კერძებს შორისაა. ქალაქში სტუმრები აცოცხლებენ გასტრონომიის მნიშვნელობას, რომელიც შანლიურფას კულტურის ნაწილად ითვლება. ასევე არსებობს “კულინარიული ცენტრი”, სადაც მათ გამოფენების საშუალებით შეუძლიათ ისწავლონ სხვადასხვა კერძის მომზადება. ამავდროულად, ცენტრი აწყობს კულინარიასთან დაკავშირებულ სემინარებს, რომლებიც აქცენტირებულია ადგილობრივ და რეგიონულ კერძებზე.
