ბოლო 40 წლის განმავლობაში, დედამიწის ატმოსფეროს ტურბულენტობა ატლანტის ოკეანის და სხვა ოკეანის რეგიონებში დაახლოებით 17-55%-ით გაიზარდა, აცხადებენ რიდინგის უნივერსიტეტის (დიდი ბრიტანეთი) მეცნიერები. მათი მუშაობის შედეგები გამოქვეყნებულია ჟურნალ Geophysical Research Letters-ში.
„ტურბულენტობა მგზავრებს და პილოტებს უამრავ უხერხულობას უქმნის და ზოგ შემთხვევაში საშიშია მათი სიცოცხლისთვის. გარდა ამისა, ტურბულენტურ ჰაერში გატარებული ყოველი დამატებითი წუთი ზრდის თვითმფრინავის ცვეთას. ჩვენი დაკვირვებები აჩვენებს, რომ ავიაკომპანიებს ახლა სჭირდებათ დაფიქრება, იმის შესახებ, თუ როგორ ვებრძოლოთ ამ პრობლემას, რომელიც ყოველწლიურად ამერიკულ კორპორაციებს 150-500 მილიონი დოლარი უჯდებათ“, – თქვა რედინგის უნივერსიტეტის მკვლევარმა მარკ პროსერმა.
ტურბულენტობა არის განსაკუთრებული ფენომენი, რომელიც ხდება დედამიწის ატმოსფეროში, ასევე სხვადასხვა თხევად და აირისებრ გარემოში, ჰაერის, გაზის ან სითხის ნაკადის სიჩქარის მკვეთრი მატებით. გარკვეულ გარემოებებში, ასეთ შემთხვევებში, წარმოიქმნება შემთხვევით მოძრავი ტალღები, რომლებიც ხელს უშლის ამ მედიის და მათში მყოფი ობიექტების შემდგომ მოძრაობას.
როგორც პროსერი და მისი კოლეგები აღნიშნავენ, მოწმენდილი ცის ტურბულენტობა განსაკუთრებულ საფრთხეს უქმნის ავიაციას, რადგან შორ მანძილზე მისი აღმოჩენა ძალიან რთულია. შედეგად, თვითმფრინავები საკმაოდ ხშირად ხვდებიან ისეთ ზონებში, რომლებიც განსაკუთრებით ხშირია ატლანტის ოკეანისა და მსოფლიო ოკეანის სხვა ღია და გაფართოებულ ადგილებში.
უნივერსიტეტის კლიმატოლოგების კოლეგებმა ახლახან დაადგინეს, რომ ტურბულენტური ზონები 40-170%-ით უფრო ხშირად მოხდება ატლანტის ოკეანეზე და დედამიწის სხვა ოკეანეებზე მომდევნო რამდენიმე ათწლეულის განმავლობაში. ამის მიზეზი ჰაერის ტემპერატურის მატება და კლიმატის ცვლილების სხვა შედეგები იქნება. ამ აღმოჩენამ აიძულა მკვლევრები შეესწავლათ, თუ როგორ შეიცვალა მსგავსი ინციდენტების სიხშირე ბოლო 40 წლის განმავლობაში მსგავსი კლიმატური ფაქტორების გავლენის ქვეშ.
ამისათვის მეცნიერებმა გამოთვალეს, თუ რამდენად ხშირად ხდებოდა ტურბულენტური ზონები ატლანტიკასა და მსოფლიოს სხვა რეგიონებში 1979 წელს და შეადარეს ამ გამოთვლების შედეგები იმასთან, თუ რამდენად ხშირად ვარდებოდნენ თვითმფრინავები ასეთ ზონებში უკვე 2020 წელს. გამოთვლებმა აჩვენა, რომ ტურბულენტობის ყველა ცნობილი ფორმა დაიწყო იმ სიმაღლეებზე, რომლებზეც თვითმფრინავები დაფრინავენ, ბევრად უფრო ხშირად ბოლო ორმოცი წლის განმავლობაში.
კერძოდ, მძიმე ტურბულენტობის საერთო ხანგრძლივობა და სიხშირე 55%-ით გაიზარდა 1979 წლიდან, რის შედეგადაც ტიპური ავიაკომპანიები ყოველწლიურად დაახლოებით 27 საათს ატარებს, ვიდრე 18 საათს, ასეთ ადგილებში. ანალოგიურად, გაიზარდა ტურბულენტობის საშუალო (37%) და მსუბუქი (17%) ფორმები.
„ათწლეულების განმავლობაში ჩატარებული კვლევის შემდეგ, რომელიც აჩვენებს, რომ კლიმატის ცვლილება მომავალში გაზრდის სუფთა ჰაერის ტურბულენტობას, ჩვენ გვაქვს მტკიცებულება, რომ ეს ზრდა უკვე მიმდინარეობს“, – თქვა კვლევის თანაავტორმა დოქტორმა პოლ უილიამსმა.
პროსერისა და მისი კოლეგების თქმით, ავიაკომპანიებმა უკვე უნდა გაითვალისწინონ ეს ფენომენი თვითმფრინავების შენარჩუნების, ასევე ტურბულენტობის მაღალი რისკის მქონე ტერიტორიებზე მარშრუტების არჩევისას. ამაში მათ პოტენციურად დაეხმარება 1979-2020 წლებში ტურბულენტობის გაჩენის სიხშირის ცვლილებების რუკა, რომელიც მომზადდა კვლევის ავტორებმა.
ხოლო რეისებზე მყოფ მგზავრებს, პროსერი რეკომენდაციას უწევს, რომ მათ ღვედი შეკრული ჰქონდეთ მთელი ფრენის განმავლობაში, რათა თავიდან აიცილონ შესაძლო დაზიანებები.
